ไวยากรณ์

สรรพนาม
ภาษาวาราย-วารายไม่มีคำที่ตรงกับ verb to be ในภาษาอังกฤษ ตัวอย่างเช่นในภาษาตากาล็อก Siya ay maganda = หล่อนสวย คำ ay บอกถึงความเชื่อโดยทั่วไปแต่ไม่ได้ตรงกับ is ในภาษาอังกฤษ และเป็บคำเชื่อมบอกถึงการกลับประโยคในภาษาตากาล็อกด้วย แต่ภาษาวาราย-วารายไม่มีคำเชื่อมลักษณะนี้ คำว่า หล่อนสวยจะใช้ว่า Mahusay hiya หรือ Mahusay iton hiya โดย iton เป็นคำนำหน้านาม หรือประโยค นี่คือหมา ใช้ว่า Ayam ini คำว่าหมา (ayam) จะวางอยู่หน้าคำว่านี่ (ini) โดยไม่มีคำเชื่อม ภาษาวาราย-วารายจึงต่างจากภาษาตากาล็อกที่ไม่สามารถกลับให้ประธานขึ้นต้นประโยคได้
อย่างไรก็ตาม ภาษาวาราย-วารายยังมีโครงสร้างบอกถึง การเป็น จะเป็น และกลายเป็น เช่น

Makuri magin estudyante = ยากที่จะเป็นนักเรียน
Ako an magigin presidente = ฉันจะเป็นประธานาธิบดี
Ako an nagin presidente = ฉันกลายเป็นประธานาธิบดี สัทวิทยา
การสะกดการันต์ที่กำหนดโดยองค์กรวิชาการภาษาวิซายันแห่งซาร์มาและเลย์เต ยังไม่แพร่หลาย คำเดียวกันจึงสะกดต่างกันบ้าง แต่จะต่างเฉพาะสระเท่านั้น เช่น

diri = dire = ไม่
guinhatag = ginhatag = ให้แล้ว
hira = hera = พวกเขา
maopay = maupay = ดี